Опубликовано Оставить комментарий

4 этапа перемен.

altНевозможно преобразить всю жизнь за один день! Ее изменение – это процесс, путь, который нам предстоит пройти шаг за шагом. Наши эксперты описывают его основные этапы.

1. Озарение

Это событие, заметное или не очень, нарушает нашу привычную жизнь, заставляя почувствовать пока неясную неудовлетворенность ею. Окружающая реальность словно сообщает нам: пора задуматься о том, как изменить свою жизнь или себя в ней.
«Желание перемен возникает внезапно, – рассказывает экзистенциальный психотерапевт Светлана Кривцова. – Сначала происходит нечто, что заставляет нас остановиться, выйти из будничной суеты и спросить себя: «И это моя жизнь? Она теперь всегда будет такой?» Подтолкнуть к этим вопросам могут события разной интенсивности: что-то серьезное – конфликт, болезнь, развод, увольнение – или же вполне обыденный эпизод, случайная встреча. «Такому инсайту – озарению – всегда предшествует значительный период размышлений и раздумий, иногда не осознаваемых нами в полной мере, поскольку они могут происходить и на бессознательном уровне», – уточняет Светлана Кривцова.
Постоянное раздражение, снижение самооценки, сравнение себя с другими (не в свою пользу), встреча с человеком, который разбередил душу, одновременно вызвав негодование и интерес, поскольку мыслит и живет совсем по-другому… В такие моменты мы подходим к тому, чтобы осознать: для того чтобы снова стать собой, нужно измениться. «Парадокс, но мы действительно часто уходим от себя, следуя за мечтами, реализуя планы и увлекаясь идеями, – подчеркивает Светлана Кривцова. – Вот почему важно не проигнорировать, не оттолкнуть свои ощущения. А для этого нужно стараться прислушиваться к себе, своему телу, учиться понимать себя – почему, например, не хочется секса или стало неинтересно то, что происходит вокруг…»
alt

2. Сомнение

Неуверенность испытывает на прочность наше желание измениться, утверждает нас в этом порыве или же сводит его на нет. Период сомнений – хорошая возможность взвесить все «за» и «против», проверить ценность наших новых идей.

«Да, но…»; «А что если у меня ничего не получится?»; «Что скажут друзья?»; «Я стану счастливее?» – стоит нам решиться что-то изменить в своей жизни, как тут же возникают вопросы, которые заставляют усомниться в себе и своих планах. «Меняться – значит рисковать, отправляясь навстречу неизвестности, – напоминает бизнес-тренер Ольга Мухина. – Мы чувствуем себя неуверенно, неопределенность нас пугает…» И все же сомнения необходимы: благодаря им у нас появляется время осознать, насколько глубоко наше желание. Сомнения дают возможность взвесить все «за» и «против» и сделать выбор осознанно. «Мы колеблемся, когда оказываемся перед выбором: измениться или остаться теми же? – поясняет психотерапевт Фредерик Фанже (Frederic Fanget). – Неуверенность не лишает нас свободы, она, скорее, побуждает нас воспользоваться ею осмысленно и полностью».
Однако у сомнения есть и оборотная сторона. «Оно позволяет избежать ошибок, которыми чреваты необдуманные действия, но способно и задушить наше желание, – говорит Светлана Кривцова. – Если мы слишком долго сомневаемся, то перестаем действовать и возвращаемся в начальную точку, в точку отрицания. Кроме того, слишком долгие сомнения означают, что мы установили себе слишком высокую планку. Существует прямая связь: чем больше времени мы проводим в неуверенности, чем больше медлим на старте, тем выше поднимается планка ожиданий от себя». Выход: ограничить время сомнений, спросив себя: «Чего я жду от перемен? Понимаю ли я, что нельзя измениться в мгновение ока, что мне предстоит не один чудодейственный поступок, а множество попыток, усилий и, возможно, промахов на пути к цели?»
alt

3. Сопротивление

На смену неуверенности приходят мысли: «Я не смогу», «У меня не получится». Что это – бунт на корабле?
«Такие мысли являются защитными фильтрами, через которые мы смотрим на ситуацию. Они включаются автоматически и ограничивают нас, хотя зачастую выглядят вполне разумными, – объясняет Светлана Кривцова. – Их много, они определяют наш характер, поведение, индивидуальность».
Сами по себе фильтры не плохи и не хороши. «От добра добра не ищут», «Я всегда прав», «Если не я, то кто?» – в некоторых ситуациях они нам помогают, в других – сильно мешают. «Даже если эти привычные установки уже создали нам множество проблем, они все равно наши, – подчеркивает Светлана Кривцова. – Единственный способ измениться – знать свои фильтры, относиться к ним по-дружески». Только так мы можем стать действительно свободными и выбирать – поступать как мы привыкли или взглянуть на ситуацию другими глазами. Хорошо, если на первых порах вы сможете обнаруживать фильтры задним числом, например в момент разбора ситуации: «Ах, ну конечно, это получилось потому, что сработало привычное «Я всегда прав». Хотя лучше научиться обнаруживать фильтр в тот момент, когда он работает. «Не стремитесь уничтожать фильтры, не боритесь с ними, – предупреждает Светлана Кривцова. – Если вы заметили один из них и решили, что с понедельника не позволите ему больше включаться, то начиная с понедельника у вас появится еще один, который будет контролировать предыдущий и еще больше мешать вам двигаться в сторону перемен».
alt

4. Реализация замыслов

Процесс изменения себя – это целая серия небольших конкретных шагов к намеченной цели. Первый шаг сделан – вы осознали необходимость перемен. Что дальше?
Спросите себя: «Как я к себе отношусь, по большому счету?» Если вы считаете себя в целом хорошим человеком, это поможет продвигаться к цели более интенсивно и эффективно. «А вот прокурорское отношение к себе, которое, как кажется, подталкивает нас к изменениям, парадоксальным образом не приводит к ним, – отмечает Светлана Кривцова. – Поэтому так важно научиться относиться к себе доброжелательно. Главные помощники в этом деле – люди, которым вы доверяете, которые к вам справедливы: ваши близкие, друзья… Именно они могут рассказать, какими вас видят. Достаточно спросить их об этом. Не так, как спрашивают люди, нуждающиеся в утешении, а просто и по-деловому – тогда вы получите более точный ответ».
Важно понимать, что широкие жесты и чрезмерная активность не всегда подтверждают то, что перемены начались. Радикальные решения сродни мечтам о превращениях по мановению волшебной палочки. Настоящие перемены проявляются, скорее, в самых будничных действиях: это минуты, которые мы потратим на то, чтобы подумать о себе, поговорить с сыном-подростком, помочь коллеге, поблагодарить соседа… Действовать в повседневной жизни в новом направлении, которое мы себе наметили, – вот лучшее средство для самых глубоких изменений. Тем более что наш мозг не может забыть прежние схемы поведения – он может только усвоить новые, которые придут на смену старым. Кроме терпения и решимости на пути внутреннего преображения нам поможет доброжелательность. «Отмечайте каждый сделанный шаг, не ориентируясь на внешний его эффект, – советует Светлана Кривцова. – Хвалите себя пропорционально вложенным в результат собственным усилиям. Не впадайте в перфекционизм и не спешите преображаться – дайте себе время». Это время нужно и окружающим, чтобы привыкнуть и постепенно приспособиться к тому, как мы меняемся. Иначе наши близкие могут воспринять происходящее лишь как болезненную утрату устоявшегося порядка, и тогда их слова «ты очень изменился» прозвучат как упрек.

Об этом

  • М. Гладуэлл «Озарение» (Альпина Паблишерз, 2009).
  • И. Бонивел «Ключи к благополучию» (Время, 2009).

http://www.psychologies.ru
http://www.psychologies.ru

Опубликовано Оставить комментарий

Onnellisuusprofessori Markku Ojanen puolustaa kiltteyttä.

Markku Ojanen kokee onnen hetkiä usein työhuoneellaan, kun kirjoittaminen sujuu ja saa viipyillä ajatuksissaan.Markku Ojanen tietää kokemuksesta, että kiusatusta ei tule väistämättä kiusaajaa – voi tulla onnellisuuden tutkija. Omaa onnellisuuttaan Ojanen ei pohdi lainkaan.

Markku Ojasen puhelin soi neljännesvuosisata sitten. Langalla oli toimittaja, joka kysyi: ”Oletteko te se onnellisuusprofessori?” Kun Ojanen ei tajunnut kieltäytyä kunniasta, toimittaja nimitti hänet onnellisuusprofessoriksi.
Titteli näytti Ojaselle uuden suunnan. Siihen asti hän oli tutkinut lähinnä mielenterveyspotilaiden hoitoa sekä liikunnan ja hyvinvoinnin yhteyksiä.
2000-luvulla hänen julkaisunsa käsittelivät yhä useammin onnea ja onnellisuutta.

Ojasesta tuli onnellisuuden päivystävä dosentti, jolle media ja tapahtumajärjestäjät alkoivat soitella. Hän on säilyttänyt ”onnellisuusprofessuurinsa” vielä eläkkeelläkin.

Se on hyvä saavutus maassa, jossa 73-vuotiailta ei yleensä kysellä mielipidettä niin tärkeissä asioissa kuin onnellisuus.
Titteliä edelsi kuitenkin monta vähemmän onnellista vuotta.
– Lapsuuteni ei ollut kovin onnellinen. Se jätti minuun tiettyä haurautta ja johdatti myöhemmin psykologian pariin, Ojanen kertoo.

Markku Ojanen kasvoi hiljaisten ja ujojen miesten yhteisössä.

Markku Ojanen kasvoi hiljaisten ja ujojen miesten yhteisössä.

Lapsityötä ja koulukiusaamista

Markku Ojasen isä kuoli jatkosodan viimeisen kesän suurhyökkäyksessä kuukausi ennen poikansa syntymää.
Äiti ja Markku jäivät kolmeksi vuodeksi äidin kotiseudulle Laihialle ennen kuin muuttivat isältä jääneelle pientilalle Tammelaan Hämeeseen.
Ojasten pellot olivat aluksi vuokralla, mutta 14-vuotiaana Markku otti äidin ja enonsa Ahdin kanssa vastuun tilan pelloista.
Murrosiälle tai nuoruuden kapinoinnille ei jäänyt tilaa, sillä pientilalla riitti tekemistä.
Myös koulunkäynti uhkasi jäädä sivuosaan. Ilman neljä vuotta kansakoulua käyneen äidin lempeää painostusta oppikoulu ja lukio olisivat jääneet valitsematta.

”Iso kokoni oli pelastus.”

– Äiti kannusti, että voi niitä peltoja viljellä, vaikka vähän opiskeleekin. Äidillä oli ollut sen verran raskasta, etten halunnut pahoittaa hänen mieltään. Tein niin kuin hän tahtoi.
Markun vastenmielisyyttä koulua kohtaan vahvisti koulukiusaaminen, jonka uhriksi nuorukainen valikoitui jo ala-asteella. Oppikoulussa kiusaaminen oli pahimmillaan fyysistä väkivaltaa.
Äiti kuunteli aikansa isokokoisen poikansa nyyhkytystä, kunnes kehotti tätä tinkimään kiltteydestään ja antamaan takaisin.
– Iso kokoni oli pelastus. Huomasin, että voitin painissa vähän vanhemmatkin pojat. Kun sitten työnsin vielä kuulaa muutaman metrin pidemmälle kuin muut, kiusaaminen loppui.

Lunttilaput auttavat kysyttyä puhujaa pitämään luennon ydinajatukset kirkkaina.

Lunttilaput auttavat kysyttyä puhujaa pitämään luennon ydinajatukset kirkkaina.
Ahti-eno oli maatilalla nuoren Markun ainut miehen malli.

Ahti-eno oli maatilalla nuoren Markun ainut miehen malli.

Neljä vuotta puhumattomuutta

Ahti-eno oli Ojasten maatilan ainut miehen malli, eikä kovin kannustava sellainen. Sodan kokemukset olivat tehneet enosta katkeran. Hän oli Markun arvion mukaan lahjakas, muttei saanut tilaisuutta käyttää lahjojaan.
– Tein nelisen vuotta työtä juron ja puhumattoman enoni kanssa. Emme vaihtaneet sinä aikana montakaan sanaa. Sitten kesken viljan puimisen hän valitteli rintaansa ja sanoi pitävänsä pienen tauon. Muutaman minuutin päästä 51-vuotias mies oli kuollut massiiviseen sydänkohtaukseen.
Siitä eteenpäin 18-vuotias nuori mies oli talon isäntä. Äiti oli onneksi sen verran viisas, ettei sitonut poikaansa turpeeseen eikä itseensä.
– Kun lukion viimeisellä luokalla innostuin koulusta ja aloin miettiä yliopistoon lähtemistä, äiti kannusti. Yliopistossa kohtuullinen pärjäämiseni muuttuikin erinomaiseksi pärjäämiseksi. Melkein uskaltaisin sanoa, että aloin kukoistaa.

”Se toinen viehätti, ja sitten sitä rakastui. Nämä ovat salaperäisiä juttuja.”

Kukoistaminen kanavoitui opiskeluun ja seurusteluun. Ojanen ihastui hammaslääkäriksi opiskelevaan neitoseen, ja he menivät naimisiin. Liitto on kestänyt, mutta rakkautta on edelleen vaikea määritellä.
– Mikä siinä oli… Se toinen viehätti, ja sitten sitä rakastui. Nämä ovat salaperäisiä juttuja.
Vaikka Ojanen luennoi onnellisuudesta harva se viikko, tällaisista kysymyksistä hän hämmentyy ja alkaa hapuilla sanoja.
Aivan kuin juro eno kuuntelisi selän takana, että mitäs täällä höpötellään, aikuiset miehet.
– Juttelen sujuvasti isoista asioista, mutta olen erittäin huono small talkissa. Me olimme siellä pienellä kylällä kaikki niin ujoja.

Kilttien ihmisten puolustaja

Vakava ja pohdiskeleva Ojanen ei istu mielikuvaan onnellisuusgurusta. Hänen intohimonsa ovat yksinäistä puurtamista, kuten kirjoittamista, hiihtoa ja vanhojen lännenelokuvien katselua.
Onnellisuuden sijaan Ojanen puhuu kiltteydestä, joka esitetään usein negatiivisessa valossa.

”Minusta voi olla ylpeä, jos onnistuu pysymään kilttinä.”

– Lehdistä saa tämän tästä lukea, kuinka joku luopuu kiltteydestään tai ymmärtää sairastaneensa kiltteyttä. Kiltteydestä on tullut jotain hävettävää, josta tulee mitä pikimmin luopua. Olen toista mieltä. Minusta siitä voi olla pikemmin ylpeä, jos onnistuu pysymään kilttinä.
Ojanen liittää kiltteyteen ikivanhoja hyveitä kuten ystävällisyyden, hyväntahtoisuuden, kiitollisuuden, anteeksiannon ja nöyryyden. Kiltti asettaa yhteisen edun oman etunsa yläpuolelle.
– Kilttien ja positiivisten ihmisten keskellä on helpompi elää. Oma äitini oli minua kohtaan hyvin lempeä. Hän ei juuri puhunut kristillisestä uskostaan, mutta se näkyi siinä kannustavassa tavassa, jolla hän suhtautui minuun ja muihin.
Ojanen ei romantisoi maaseutuyhteisön elämää, mutta edesmenneestä äidistä puhuessaan hänellä kihoavat kyyneleet silmiin.
Myötäelävän asenteen suuren voiman Ojanen oppi heti opintojensa jälkeen alettuaan työskennellä mielenterveysongelmaisten parissa. Siihen aikaan yhteiskunnan suhde mielenterveysongelmaisiin oli holhoava ja laitostava. Ojasen sukupolven ansiosta ajattelu muuttui.

”Kielteisillä sanoilla nujerramme toisiamme.”

Hoitoa alettiin kohdentaa mielenterveyspotilaiden vahvuuksien tukemiseen. Heistä ruvettiin puhumaan myönteisemmin mielenterveyskuntoutujina.
Ojasen mielestä sanavalinnat ja sävyt ovat tärkeitä, sillä ne paljastavat myötätuntomme tai halveksuntamme. Viha- ja vähättelypuheet kauhistuttavat häntä.
– Kielteisillä sanoilla nujerramme toisiamme. Jos näemme toisissamme piilevät kyvyt ja mahdollisuudet, siitä syntyy positiivisia kehiä.

Suht onnellinen surumielinen

Ojanen ei usko urbaanin Suomen suureen kertomukseen eli loputtomaan itsensä toteuttamiseen.
Jos kaikkien päämäärä on toteuttaa itseään, harva kantaa enää huolta yhteisestä hyvästä ja rakentaa maailmaa, jossa lähimmäiseen voi luottaa.
Itsensä toteuttaminen kysyy myös sellaista vahvuutta ja hyväosaisuutta, jota ei ole kaikille suotu.
Ojanen puhuu pehmeiden ja kovien sääntöjen maailmasta.
Pehmeässä maailmassa antava saa ja rakastava rikastuu. Kovien sääntöjen maailmassa anteliasta pidetään hölmönä ja naiivina, kun taas itsekäs pärjää ja menestyy.
Tutkimuksen mukaan anteliaisuus lisää ihmisen onnellisuutta ja hyvinvointia, jopa elinvuosia.

”En pohdi, olenko onnellinen”

– Omaan mielihyvään keskittyvien elämästä tulee kilpailullista, kovaa ja armotonta. Myötäelävä asennoituminen toisiin ja ymmärrys elämän hauraudesta ovat arvokkaita ja onnellistavia ominaisuuksia.
Ihminen voi löytää haurautensa alta sitkeyttä, sisua ja lujuutta. Ojanenkin kokee löytäneensä suunnan elämälleen menetysten, kiusaamisen ja vaikeuksien avulla.
Onnellisuusprofessori suhtautuu yhä epäilevämmin kehotuksiin ajatella myönteisesti ja positiivisesti.
Elämässä on lopulta vaikea tietää, mikä on negatiivista ja mikä positiivista.
– Kielteisiltä näyttävissä asioissa voi olla paljon positiivista ja päinvastoin, positiivisuuden alle voi kätkeytyä kielteisiä asioita. Eivät nämä ole lainkaan mustavalkoisia asioita.
Elämä on tasapainoilua haurauden ja vahvuuden sekä toiveikkuuden ja melankolian välillä.
– En pohdi, olenko onnellinen. Jos minun pitää sanoa jotain onnellisuudestani, totean olevani suht onnellinen melankolisten ihmisten sarjassa.

Polvivamma ja melankolia

Kun Ojanen ottaa haastattelun lomassa muutaman askeleen, hän ontuu.
– Polvi on tullut pilattua lentopallolla. Odotan pääsyä tekonivelleikkaukseen.
Hän myöntää, että koko talven kiusannut polvikipu ja sen aiheuttama urheilemattomuus ovat vahvistaneet tuttua seuralaista, surumielisyyttä.
Melankolia on kulkenut Ojasen matkassa uskollisesti lapsuuden Laihialta tiilitaloon Pirkanmaalle.
Lentopallo ja hiihto ovat olleet hänen keskeiset keinonsa pitää murhe aisoissa ja mieli kirkkaana.
Viime talvena, kun piti tyytyä omien hikipisaroiden sijasta television olympialatuihin ja Lempäälän Kisan kotipeleihin, melankolia muistutti taas elämän tummasta pohjavirrasta.

”Tiede tarjoaa maailmankuvan rakennusaineita, mutta ei kokonaista maailmankuvaa.”

Ojaselle on ollut henkisesti tärkeää pystyä pelaamaan lentopalloa nuorempien kanssa ihan tosissaan. Siitä on saanut itsetuntoa ja elinvoimaa.
– Harrastuksen hiipuminen on ehkä suurempi menetys kuin olen uskaltanut tunnustaa.
Polvivaivaisena hän joutuu kysymään itseltään kysymyksiä, joista hän on tottunut luennoimaan.
Kun peli kovenee, miten epäonnistuneet, raihnaiset tai ikääntyvät pidetään siinä mukana? Siihen kysymykseen tieteen teoriat eivät tuo vastausta. Itsekkäiltä geeneiltä ja sokealta luonnonvalinnalta on turha odottaa armoa ja lohdutusta.
–Tiede tarjoaa maailmankuvan rakennusaineita, mutta ei kokonaista maailmankuvaa. Maailmankuvaan tarvitaan myös arvoja ja arvostuksia, jotka nousevat jostain ideologiasta tai uskonnosta.
Ojaselle tällainen arvojen lähde on kotoa omaksuttu kristillinen elämänkatsomus.
Hän uskoo, että ihminen on Jumalan kuva ja arvokas silloinkin, kun pomppu ei nouse verkolle entiseen malliin.

”Emme kohta uskalla elää”

Länsimaissa yksilöiden kukoistuksen ja itsensä toteuttamisen uskotaan tuottavan yhteisesti jaettavaa hyvää. Myös Ojanen nauttii hienoista yksilösuorituksista. Soile Isokosken laulu ja Akira Kurosawan elokuva Ikiru koskettavat.
Hänen suurimpia nautintojaan on kirjoittaa ja mietiskellä työhuoneensa rauhassa.
– Kirjoittamisen flow-tilassa minuus ja itsetietoisuus katoavat.
Ojanen ei lähde enää vapaaehtoisesti kaupunkiin, sillä hän vierastaa kaupunkiympäristön kovuutta, kiireisyyttä ja kaupallisuutta.
– Tarvitsen tilaa ja hiljaisuutta, ja siksi minusta ei ole kaupunkilaiseksi. Sisäinen maailmani on siinä määrin hallitseva, että törmäilisin kadulla ihmisiin miettiessäni vaikka kateuden ongelmaa.
Kahden ikääntyvän ihmisen taloudessa Lempäälässä välttyy tällaisilta yhteentörmäyksiltä. Sisäinen maailma saa hallita, ja hetkittäisessä flow-tilassa hän on tiedostamattaan onnellinen.

”Emme kohta uskalla elää ilman tukihenkilöitä, konsultteja ja terapeutteja.”

Niin paradoksaaliselta kuin se kuulostaakin, surumieliset ymmärtävät onnen päälle. Jos surun yrittää kitkeä elämästä, myös onni on uhattuna.
– Yhdysvalloissa tietynlainen suru on saanut jo tautiluokituksen. Olemme luopumassa ajatuksesta, että suru kuuluu normaaliin elämään. Jos siitä tehdään sairautta, elämästä tulee aivan kummallista. Pitääkö heti lähteä terapeutin luokse, jos alkaa tuntea surua?
Ojasen maailmankatsomuksessa kipu ja kärsimys kuuluvat kukoistamisen reseptiin siinä missä kiltteys, kannustus ja positiivisuuskin.
– Ennen tuskaa oli kohtuuttomasti. Se piti vain kestää. En minä sellaiseen halua palata. Sen sijaan peräänkuulutan sen verran lujuutta, ettei mene ihan pienistä vastoinkäymisistä tolaltaan. Meillä alkaa olla personal trainer vierellä joka jutussa. Emme kohta uskalla elää ilman tukihenkilöitä, konsultteja ja terapeutteja.

Markku Ojanen

  • Syntynyt 1944 Laihialla, asuu Lempäälässä.
  • Työ Psykologian professori emeritus, tietokirjailija ja luennoitsija.
  • Perhe Vaimo ja kaksi aikuista lasta.
  • Harrastukset Liikunta, vapaaehtoistyö, elokuvat ja klassinen musiikki.

www.menaiset.fi
 

 

Опубликовано Оставить комментарий

Жюли Реше. Тирания счастья. Почему позитивный настрой ведет к депрессии.

Человек создан для счастья, как птица для полета? Некропсихотерапевт Жюли Реше утверждает: именно эта моральная установка и делает нас несчастными.
Не так давно западный мир одолела эпидемия безосновательной уверенности, что человек создан для счастья. С тех пор мы не только руководствуемся целью стать счастливыми в нашей индивидуальной жизни, но и измеряем счастьем качество отношений с другими. Считается, что романтические, семейные, дружеские связи работают, если людям удается осчастливить друг друга. Казалось бы, что не так с желанием быть счастливым и сделать счастливыми других? Ключевая проблема в том, что, когда мы перестаем сомневаться в чем-то и возносим его до абсолютного добра, оно превращается в репрессивную моральную догму.
Философ Аленка Зупанчич утверждает, что репрессивная идеология счастья определяет нашу сегодняшнюю реальность. Требование быть счастливым и сохранять позитивный настрой — это нынешняя моральная идеология, которую Зупанчич называет биоморалью нашего времени.

«В современном идеологическом климате навязывается необходимость воспринимать всё происходящие с нами ужасные события как нечто в конечном итоге позитивное, скажем, как ценный опыт, который принесет плоды в нашей будущей жизни. Негативность, недостаток, неудовлетворенность, несчастье всё больше и больше воспринимаются как моральные недостатки или, еще хуже, как искажение на уровне самого нашего существа или голой жизни… Кто осмелится поднять свой голос и сказать, что на самом деле она несчастлива и что ей не удается — или, что еще хуже, она не хочет — превратить все разочарования ее жизни в позитивный опыт, который будет инвестирован в будущее?»

Современная биомораль продвигает аксиому: тот, кто счастлив, — образец для подражания и хороший человек; тот, кто плохо себя чувствует, — плохой человек.

По словам словенского философа, моральный императив счастья и одновременно невозможность ему соответствовать превращают нас в наш собственный ГУЛАГ. Мы не просто несчастны — мы многократно усиливаем наше несчастье, укоряя себя за аморальность, ведь мы не соответствуем основному моральному требованию современности.
Интуиция Зупанчич подтверждается результатами исследований. Согласно одному из них, переоценка счастья — ключевой фактор риска развития клинической депрессии и снижения уровня эмоционального благополучия. Стремление к счастью дает прямо противоположный результат: переоценивая его важность, мы становимся чересчур внимательными к симптомам стресса и увлекаемся бесплодным самобичеванием.
Исследователи провели эксперимент: двум группам людей они предлагали решить ряд заданий, но в разных условиях. Участников из первой группы разместили в «счастливой комнате», то есть в среде, которая акцентировала ценность счастья: здесь были мотивационные плакаты, популярные книги о счастье и записки с вдохновляющими фразами. Кроме того, экспериментатор демонстрировал важность ощущения счастья, ведя себя бодро и позитивно. Он приветствовал участников в «счастливой комнате» такими словами:

«Извините, компьютер не работает в комнате, в которой я проводил тестирование. Нам придется использовать эту. Не обращайте внимания на мои вещи, я учился в этой комнате. Вы читали какую-нибудь из этих книг раньше? Моя мама подарила их мне, чтобы они помогли мне в этом году, и они мне очень помогли! Я просто думаю, что оставаться позитивным очень важно, понимаете? Быть перегруженным стрессом или грустью — такая трата времени. Эти книги показали мне, как не позволить негативу одолеть меня и оставаться счастливым».

Вторая группа работала в нейтральной среде. Задания у всех изначально были невыполнимыми, но участники об этом не знали.

Эксперимент показал, что участники, которые пытались решить невыполнимые задания в «счастливой комнате», в три раза больше зацикливались на своей неудаче.

Они были намного более несчастными по сравнению с теми, кто тоже потерпел фиаско, но занимался в «нейтральной комнате».

Идеализация счастья не всегда работает, и это еще более ярко проявилось в трагическом примере Южной Кореи.
Сеульский мост Мапо известен как Мост смерти. Из 23 мостов в Южной Корее он привлекает больше всего самоубийц: с 2007 по 2012 год с Мапо в реку Хан прыгнули более 100 человек.
Чтобы сократить количество суицидов на мосту, в 2012 году власти развернули широкую кампанию, проект поддержали страховая компания Samsung Life Insurance и рекламное агентство Cheil Worldwide. По их задумке, программа предотвращения самоубийств должна была превратить Мапо в «мост жизни», который стимулировал бы позитивный настрой, подчеркивал ценность жизни и надежды. Этот мост должен был стать терапевтическим местом.
На перилах установили светящиеся интерактивные панели с вдохновляющими лозунгами: «Самые яркие моменты впереди», «Завтра обязательно взойдет солнце», «Нет причин для беспокойства». Фразы были тщательно подобраны психиатрами, психологами и другими специалистами по предотвращению самоубийств. На мосту также разместили изображения детей, улыбающихся бабушек и дедушек и молодых влюбленных. Программа получила множество наград, в том числе «Титанового льва» на международном фестивале творчества «Каннские львы».
По иронии судьбы, старания рекламщиков лишь пропиарили мост Мапо как популярное место для суицида.

Терапевтическая кампания дала противоположный эффект: с момента ее начала число самоубийств на мосту Мапо увеличилось в шесть раз.

В итоге более эффективными оказались физические, а не психологические меры: перила моста подняли с 1,5 до 2,5 метра, закрепив сетку так, чтобы людям было сложнее перелезть через парапет.
knife.media