Traumaperäisen stressihäiriön hoitotulokset saattaisivat parantua, jos potilaat saisivat psykoterapian lisäksi kevyttä ohjattua liikuntaa. Tuoreen australialaistutkimuksen perusteella hyödyt näkyvät ainakin puolen vuoden seurannassa.Osana tutkimusta 130 traumaperäistä stressihäiriötä potevaa satunnaistettiin 90-minuuttiseen viikoittaiseen psykoterapiaan, minkä lisäksi he tekivät joko 10-minuuttisia aerobisia liikuntaharjoituksia tai venyttelivät kevyesti. Hoitoja jatkettiin yhdeksän viikkoa.
Kun potilaita verrattiin puolivuotisen seurannan päätteeksi, liikuntaryhmäläisten stressihäiriö oli lievittynyt enemmän kuin verrokkien, jotka vain venyttelivät, tutkijat havaitsivat. Hoitoihin ei liittynyt haittavaikutuksia.Australialaisten tulokset viittaavat liikunnan tehostavan psykoterapian vaikutuksia traumaperäisen stressihäiriön hoidossa, mutta liikunta ei välttämättä sovi kaikille potilaille. Tästä tutkimuksesta rajattiin pois yli 70-vuotiaat, liikuntarajoitteiset sekä potilaat, joilla oli esimerkiksi aivovamma, psykooseja tai itsetuhoisia ajatuksia.Traumaperäinen stressihäiriö kehittyy yleensä jonkin traagisen elämäntapahtuman seurauksena. Oireyhtymän pääoireita ovat tapahtuneen jatkuva uudelleen kokeminen, traumaan liittyvien asioiden välttely, tunnereaktioiden turtuminen sekä jatkuva psyykkinen herkistyminen ja ylivireys.
Tutkimus julkaistiin Lancet Psychiatry -lehdessä.Uutispalvelu Duodecim(Lancet Psychiatry 2022;DOI:10.1016/S2215-0366(22)00368-6)https://doi.org/10.1016/S2215-0366(22)00368-6
Думаете, главная трудность с психотерапией — это дойти до нее? Признать потребность в помощи, не угодить под волну стереотипов, выбрать подходящего специалиста и не отступить в последний момент? Не менее трудно в ней остаться, ведь якобы веских причин для ухода так много. Почему «якобы»? Потому что многие из них на поверку оказываются симптомами сопротивления. А оно и выявляет самые важные непроработанные проблемы.
«ПРОБЛЕМА ВО МНЕ?»
Дарья, 25 лет
«У меня не складываются отношения с психотерапией. В третий раз за последние пять лет решила пойти к психологу, а спустя три месяца опять начала думать о прекращении сессий. Каждый раз если не одно и то же, то очень похоже. То хочется отложить деньги на что-то другое, а психотерапия — занятие недешевое. То прихожу на встречу с пустой головой и даже какой-то злостью на психолога — какая уже по счету сессия, а мне не стало лучше. Сижу и думаю, в чем проблема: во мне или в психологе?»
История нашей героини — не редкость. Вам может не подходить метод, и тогда потребуется терапия с разными специалистами направления, чтобы это понять. Или не подходить сам психолог — что тоже можно выяснить только опытным путем, найдя «своего». Но довольно часто за дискомфортом и недовольством в процессе психотерапии скрывается сопротивление. О том, что означает этот термин, рассказывает психолог и телесно-ориентированный терапевт Юлия Решетникова.
КАК ВЫГЛЯДИТ СОПРОТИВЛЕНИЕ
В терапии, особенно длительной, избежать сопротивления удается редко. Проявляется оно может по-разному, например в следующем…
В нежелании ходить на сессии и порыве совсем отказаться от терапии.
В скуке, потере мысли и нити разговора на сессии.
В ощущении бессмысленности происходящего на сессии — «терапия мне не помогает».
В негативном переносе — к терапевту возникают неприятные чувства.
В безответственном отношении — клиент может забывать про сессии, опаздывать на них, переносить или отменять встречи, задерживать оплату, хотя в целом ему это не свойственно.
В игнорировании важных тем — речь в терапии идет только о так называемой внешней реальности, о событиях, но без обсуждения чувств и глубинных переживаний. Или есть определенный запрос, но клиент из сессии в сессию приносит бытовые ситуации, с ним не связанные.
В блокировке психики — что-то не дает клиенту соединиться со своими чувствами и тяжелыми переживаниями, и возникает ощущение, что никаких чувств и не было.
«НЕ МОЙ ТЕРАПЕВТ» VS СОПРОТИВЛЕНИЕ
Различить, когда это сопротивление, а когда неподходящий метод или специалист, сложно. Иногда требуется несколько раз сменить терапевта, чтобы увидеть: эмоции и ситуация повторяются и могут быть признаны сопротивлением.
Я придерживаюсь мнения, что клиенту следует опираться на свои чувства и конкретную ситуацию. Если это первые встречи и у вас есть мотивация на работу, но контакт с терапевтом не складывается, то, возможно, имеет смысл сменить специалиста или модальность. Нужно выбирать тех, кто вам близок и с кем устанавливается контакт.
Если же определенный дискомфорт возникает внезапно, когда контакт с терапевтом налажен и уже есть результаты психотерапии, то речь может идти о сопротивлении. Чаще всего внезапное желание «сделать перерыв» говорит именно об этом — особенно если вы еще не решили для себя вопросы, которые звучали в терапии.
Решили все же прервать терапию? Важно сделать завершающую встречу, которая поможет прояснить причины ухода и подвести итоги.
Следует понимать, что клиент может «перерастать» конкретного терапевта — это не считается сопротивлением. Так же как и естественное желание завершить терапию, если запросы закрыты. Такие решения ощущаются как естественное развитие или завершение отношений без внутреннего протеста или пассивного ухода.
ПОЧЕМУ МЫ СТАЛКИВАЕМСЯ С СОПРОТИВЛЕНИЕМ
В первую очередь сопротивление возникает потому, что у нас включается защита. Таким образом мы защищаемся от вытесненных чувств и забытых травматичных воспоминаний, которые хранятся в бессознательном и которые наша психика не готова обрабатывать. Другими словами, сопротивление — это защитный рефлекс, не дающий доступа к тому, что может быть для нас слишком тяжелым, с чем мы можем не справиться.
Сопротивление может возникать, когда мы в процессе терапии подходим к чему-то важному и болезненному, к тому, что требует много ресурса для проживания. Тогда включается привычный способ избежать сложных чувств. Кроме того, сопротивление может быть следствием недоверия к терапевтическим отношениям (и регулировать темп раскрытия перед психологом) или непринятия каких-либо слов специалиста.
ЧТО ДЕЛАТЬ С СОПРОТИВЛЕНИЕМ
Взгляд клиента
Клиент практически не может работать с сопротивлением. Во-первых, потому что его трудно заметить, во-вторых, потому что это и не нужно. Это естественная защита, а к защитам следует относиться бережно: просто видеть, что она есть, и исследовать, как она работает.
Самое главное, что может делать клиент, — это озвучивать в терапии все свои чувства, особенно те, которые возникают по отношению к процессу терапии и самому терапевту. Ощущаете сопротивление и желание уйти? Говорите об этом на сессиях. Если же вы хорошо осознаете свои чувства и реакции, то попробуйте проанализировать, в каких ситуациях вы с таким ощущениям сталкивались, напоминает ли вам ваша реакция какие-нибудь другие обстоятельства жизни.
ВЗГЛЯД ПСИХОЛОГА
Первостепенная задача специалиста — заметить и наблюдать. Это не то, от чего нужно срочно избавиться — наоборот, работа подразумевает изучение сопротивления и его осознавание. Терапевт обращает внимание клиента на то, что происходит, обсуждает само сопротивление — клиент знакомится с тем, как работают его защиты, паттерны поведения и избегания чего-то важного или сложного.
Другой аспект работы с сопротивлением на первый взгляд не связан с ним самим. Поскольку сопротивление блокирует чувства и психику, то можно идти через «включение» всех чувств и ощущений, которые могут быть отключены. Я предлагаю клиентам это сделать, обратив внимание на то, что происходит с телом и с чувствами в момент включения защит, на то, каким образом человек получает сигналы от внешнего мира и где он находится. Помогаю ему вернуться в «здесь и сейчас». Одним словом это называется «заземление».
Хорошо, когда при работе с сопротивлением получается выяснить, почему оно возникло именно сейчас. Быть может, на сессиях подошли к чему-то важному, к чему клиент пока еще не готов. Или что-то происходит в терапии, что пока не обсуждается, но влияет на процесс — тогда важно это найти и озвучить. Поэтому работа в момент возникновения сопротивления очень тонкая, глубокая и честная, требующая глубины в отношениях между клиентом и терапевтом.
В такие моменты можно начинать ходить по границе сопротивления, знакомясь с ним. Когда накопится психический ресурс, когда клиент сможет опереться на себя и на терапевта, и не просто умом, а ощутит это доверие на уровне тела и чувств, — сопротивление само растворится, и появится возможность проскользнуть вглубь. Но на это нужно время.
Jokaista pelottaa joskus, mutta jatkuvalle uhkien näkemiselle ei kannata antaa pikkusormea. Murehtiminen lakkaa parhaiten pysyttelemällä nykyhetkessä – jossa useimmiten kaikki on ihan hyvin.
Psykologi ja kognitiivisen käyttäytymisterapian psykoterapeutti Salla Saiho, 41, kertoo, mikä ruokkii uhkien näkemistä ja miten tällaisen ajatusmallin saa katkaisua.
1. Suhtaudu uhkakuviin uteliaasti, sillä niillä on tärkeä viesti
”Uhkakuvien näkeminen on normaalia. Uhkia vastaan suojautuminen on elämän jatkuvuuden kannalta ymmärrettävää. Liiallisena siitä kuitenkin tulee ongelma, joka irtaannuttaa nykyhetkestä ja lisää stressiä.
Uhka-ajattelu liittyy vaikeuteen sietää epävarmuutta. Sillä voi yrittää luoda itselleen hallinnan tunnetta. Kun murehtii etukäteen, on ikään kuin varautunut pahimpaan.
Taustalla voi olla myös menettämisen pelkoa. Ihminen voi pelätä menettävänsä jonkin itselleen tärkeän asian, kuten työpaikan, terveyden tai ihmissuhteen. Uhka-ajattelussa peloista tulee usein kuitenkin ylimitoitettuja: mitä kaikkea lapselle voikaan tapahtua päiväkodissa tai miten väärin kirjoitettu sähköposti voi johtaa irtisanomiseen.
Kauhukuvitelmille ei kannata antautua liikaa, mutta niitä ei tarvitse myöskään pelätä. Ennemminkin niihin kannattaa suhtautua uteliaasti. Uhkakuvilla on tärkeä viesti. Ne näyttävät minulle asiat, jotka ovat merkityksellisiä ja joita en halua menettää.”
2. Valitse mahdollisuus nauttia, eikä murehtia
”Myös minulle on tapahtunut muutoksia ja menetyksiä. Olen kuitenkin siitä onnellisessa asemassa, että olen niistä huolimatta voinut oppia luottamaan siihen, että elämä kantaa. Läheisten tuki on lisännyt perusturvan tunnettani vaikeissa elämäntilanteissa. Se on mahdollistanut sen, että olen voinut suhtautua muutoksiin ja menetyksiin myös mahdollisuutena kasvaa.
Olen opetellut sietämään epävarmuutta ja hyväksymään sen, että vain muutos on pysyvää. Siihen ovat auttaneet sekä elämänkokemukseni että psykologin ja psykoterapeutin opinnot.
Mielen ammattilainenkaan ei tietenkään ole uhkakuvista vapaa. Kun tyttäreni syntyi, olin ahdistunut ja pelkäsin, että hän sairastuu vakavasti. Piehtaroin epävarmuudessa ja kauhukuvissa, mikä ainoastaan pahensi oloani. Ja kun muutin puolisoni kanssa yhteen, pohdin, mitä ikävää voisi tapahtua. Talohan saattaisi palaa tai meille voisi tulla ero.
Pääsin uhkakuvista irti, kun hyväksyin sen, etten voi tietää, mitä tulevaisuudessa tapahtuu. Voin valita joko murehtia – tai nauttia siitä, että asiat ovat juuri nyt hyvin.”
3. Ota avuksi huumori, jos kauhistelu karkaa käsistä
”Joskus alituiseen uhkien näkemiseen liittyy omaan tai toisten elämään kohdistuvaa kauhistelua. Se voi kohdistua vaikka siihen, kuinka naapurin multakuorma tuo mukanaan tappajaetanat koko naapurustoon.
Kauhistelu ja tuomitseminen lisää hallinnan tunnetta hetkellisesti. Kun on vahvasti jotain mieltä, voi tuntua siltä, että on kontrollissa. Pidemmän päälle tämä ei ole hedelmällistä. Oikeassa olemisen pakon sijaan olisi parempi hyväksyä, että on monia tapoja nähdä maailma.
Pahimmillaan tuomitseva kauhistelu myrkyttää ilmapiirin ja hankaloittaa sosiaalisia suhteita. Jos läheinen jatkuvasti kauhistelee, hänelle voi yrittää puhua asiasta lempeästi. Joskus myös huumorista on apua. Tappajaetanoita kauhistelevalle ystävälle voi vaikka heittää, että aivan, parempi asfaltoida koko piha, ettei vahingossakaan tule etanoita. Se voi saada toisen hoksaamaan, että omat ajatukset ovat liioiteltuja.
Kauhistelu voi olla myös perhekulttuurissa opittu tapa hahmottaa maailmaa. Jos lasta jatkuvasti kehotetaan varomaan, lapsi oppii suhtautumaan ympäristöön uhkana. Rohkaisua saava lapsi kasvaa näkemään mahdollisuuksia.”
4. Älä jää yksin uhkakuviin piehtaroimaan
”Uhkakuvien näkeminen on yleistä. Jokaista pelottaa joskus. Mieleen nouseville negatiivisille kuvitelmille ei kuitenkaan pidä antaa liikaa valtaa, sillä ne voivat vaikuttaa merkittävästi omaan hyvinvointiin.
Ei ole aivan yksinkertaista erottaa normaalia murehtimista ja ongelmaksi luokiteltavaa uhkakuvissa piehtaroimista. Jos huomaa viettävänsä suuren osan ajastaan maalailemalla kauhukuvia tai jos siihen liittyy jatkuvaa ahdistusta, kannattaa hakea apua.
Myös oman toimintakyvyn heikkeneminen esimerkiksi töissä tai ihmissuhteissa on merkki siitä, ettei pidä jäädä murheidensa kanssa yksin. Uhka-ajattelu voi kehittyä masennukseksi tai ahdistuneisuushäiriöksi tai olla merkki niistä.
Suomessa on matalan kynnyksen mielenterveyspalveluita, esimerkiksi mielenterveystalo.fi-verkkopalvelu, josta löytyy itsehoito-osioita ja nettiterapiaa. Myös oman terveysaseman kautta voi hakea apua.”
5. Palaa nykyhetkeen, jos mieli laukkaa tuleviin uhkiin
”Usein uhkia näkevät erityisen paljon he, joille on tapahtunut monia vaikeita asioita ilman tukea ja turvaa. Kun perusluottamus horjuu, ohjautuu havainnoimaan jatkossakin uhkia keskimääräistä enemmän. Myös temperamentti ja kasvuympäristö vaikuttavat siihen, kuinka helposti ajautuu pitämään kiinni huolista.
Jokainen voi kuitenkin oppia katkaisemaan pelon kierteen tai vähintään vaimentamaan sen ääntä. Kaikki lähtee ongelman tunnistamisesta. Kun pelottaa, pysähdy ja kuvaile itsellesi se, mitä koet. Jo pelkästään tunteen sanoittaminen laskee tunnetilan voimakkuutta.
Anna sen jälkeen epämiellyttävän tunteen tulla edes hetkeksi. Tunteen kieltäminen vain lisää ahdistusta. Päästä sitten tunteesta irti ja palaa puuhiisi.
Tietoisen läsnäolon harjoittelusta on hyötyä uhkakuvien maalailijalle. Ihminen murehtii usein tulevaa tai mennyttä. Nykyhetkeen pysähtymällä voi huomata, että juuri nyt kaikki on hyvin. Jos säikähtää uutta luomea iholla ja kuvittelee itsensä jo syöpätutkimuksiin, kannattaa palata nykyhetkeen.
Kun itse joudun uhkakuvien valtaan, mietin, mitä voin tehdä asialle. Jos voin tehdä jotain, toimin. Jos en, pyrin hyväksymään tilanteen.”
Saan varmasti potkut! Tämä särky on merkki vakavasta sairaudesta! Pyöriikö mielessäsi jatkuvasti ajatuksia siitä, mitä kauheaa saattaa tapahtua?
”Uhkakuvien näkeminen on yleistä. Jokaista pelottaa joskus. Mieleen nouseville negatiivisille kuvitelmille ei kuitenkaan pidä antaa liikaa valtaa, sillä ne voivat vaikuttaa merkittävästi omaan hyvinvointiin.”, kertoo psykologi ja psykoterapeutti Salla Saiho Kotiliedessä.
Katastrofiajatuksia voi hillitä
tiedostamalla omat ajatuksensa
kyseenalaistamalla ajatuksiaan
keskittymällä tähän hetkeen
Näitä taitoja voi harjoitella Mielenterveystalo.fi:n omahoito-ohjelmien avulla.
Jos uhkakuvat pyörivät jatkuvasti mielessäsi, tutustu Ahdistuksen omahoito-ohjelmaan:
Тот, кто намерен делать добро, не должен ожидать, что люди уберут все камни с его пути; он обязан спокойно принять свой жребий и в том случае, если ему навалят новых. Преодолеть эти трудности может лишь такая сила, которая при столкновении с ними духовно просветляется и укрепляется. Возмущение — это растрата сил.
Traumaperäisen stressihäiriön hoitotulokset saattaisivat parantua, jos potilaat saisivat psykoterapian lisäksi kevyttä ohjattua liikuntaa. Tuoreen australialaistutkimuksen perusteella hyödyt näkyvät ainakin puolen vuoden seurannassa.Osana tutkimusta 130 traumaperäistä stressihäiriötä potevaa satunnaistettiin 90-minuuttiseen viikoittaiseen psykoterapiaan, minkä lisäksi he tekivät joko 10-minuuttisia aerobisia liikuntaharjoituksia tai venyttelivät kevyesti. Hoitoja jatkettiin yhdeksän viikkoa.
Думаете, главная трудность с психотерапией — это дойти до нее? Признать потребность в помощи, не угодить под волну стереотипов, выбрать подходящего специалиста и не отступить в последний момент? Не менее трудно в ней остаться, ведь якобы веских причин для ухода так много. Почему «якобы»? Потому что многие из них на поверку оказываются симптомами сопротивления. А оно и выявляет самые важные непроработанные проблемы.
Jokaista pelottaa joskus, mutta jatkuvalle uhkien näkemiselle ei kannata antaa pikkusormea. Murehtiminen lakkaa parhaiten pysyttelemällä nykyhetkessä – jossa useimmiten kaikki on ihan hyvin.
